Let op: Kleine verpestingen¹ volgen.

Jojo Rabbit is een lieve film over een gruwelijk onderwerp.

De film opent met een montage waarin de Hitlerjugend als een soort Beatlemania wordt afgeschilderd. Vrolijke jonge jongens steken fanatiek hun handen in de lucht en Heil-Hitleren erop los, vergezeld door het vrolijke Beatle-deuntje van Komm, gib mir deine Hand — de Duitse vertolking van I Want to Hold Your Hand. Jojo, de tienjarige protagonist van het verhaal, steekt voor de zekerheid maar twee handen tegelijk de lucht om zo snel en efficiënt mogelijk iedereen te kunnen Nazigroeten. Later als hij groot is, dan wordt hij Jodenmoordenaar en beste vriend van Hitler.

Taiki Waititi, de regisseur en schrijver van Jojo Rabbit en tevens acteur van Hitler, heeft het zichzelf niet makkelijk gemaakt met zijn onderwerpkeuze. Een komische kinderfilm over Nazi-Duitsland vanuit het perspectief van een kind in de Hitlerjugend maken lijkt bij voorbaat een misser. Het vereist een ongelofelijke doortastendheid om hierover geslaagde satire te schrijven, laat staan een geschikt voor kinderen. Of deze komische oorlogsfilm bestaansrecht heeft hangt uiteindelijk af van hoe Jojo Rabbit met de tweede wereldoorlog omgaat en wat voor zinvols de film erover te zeggen heeft.

Het oorlogsgeweld wordt gestileerd, Wes-Anderson-achtig, neergezet en blijft daardoor redelijk abstract en op de achtergrond. De film lijkt ons te willen vertellen dat het grote geweld zo alles overstijgend reusachtig slecht is, dat we er maar beter een beetje ongemakkelijk over kunnen lachen. Als er granaten en kogels door de lucht suizen, maken Jojo en zijn aandoenlijke beste vriendje Yorki onbekommerd grapjes. En Hitler is als denkbeeldig vriendje van Jojo geen Disney-film schurk, maar juist een komische noot in het verhaal.

Toch wordt er naast een hoop grappen en grollen ook een serieus verhaal verteld. Een verhaal over liefde, vriendschap, vertrouwen en de onrechtvaardigheid van oorlog. Een klein en indringend verhaal dat zich goeddeels afspeelt op een klein en indringend zolderkamertje in Jojo’s huis. Daar heeft zijn moeder namelijk een Jood verstopt zitten, Elsa, een doodgewoon meisje van zeventien jaar, dat haar familie is verloren. Als Jojo dat ontdekt komt zijn hele geloof op de kop te staan: Zijn Joden wel echt demonen? Wonen ze wel in grotten en slapen ze wel als vleermuizen? Zijn het niet gewoon mensen, van vlees en blood, zonder hoorns en schubben, met een gewoon leven en vrienden? (Waarvoor je bovendien best vlinders in je buik kunt voelen.)

Het heeft iets wrangs, al die slapstick, gekke typetjes en dat cartoonesk geweld, afgezet tegen de realiteit van een oorlog tegen échte mensen, met échte slachtoffers. Maar juist dat ongemakkelijke is wat de film zo sterk maakt. Jojo Rabbit vertelt ons dat, hoe abstract en ver weg anderen ook lijken, we niet moeten vergeten dat het mensen zijn, net als wij. Het is een boodschap die vanzelfsprekend zou moeten zijn, maar dat lang niet altijd is. Ze kan — zeker nu — niet genoeg herhaald worden.

Waititi slaagt tegen alle verwachtingen in met een ontwapenend lieve film voorzien van een groot hart. Een aanrader voor alle (on)belangstellenden (en hun kinderen).